Inhoudsopgave
Brandbare gassen, ook wel dampen genoemd, zijn gassen die, wanneer ze in een specifieke verhouding met lucht worden gemengd, een explosieve atmosfeer kunnen creëren. Dit betekent dat ze onder bepaalde omstandigheden kunnen ontbranden en potentieel gevaarlijk zijn. De concentratie van deze gassen kan worden gemeten met een explosiegevaarmeter zoals de OLLI.
Methaan: Het voornaamste bestanddeel van aardgas
Een opvallend voorbeeld van brandbare gassen is methaan (CH4), dat het voornaamste bestanddeel is van aardgas. De mate van brandbaarheid kan variëren, afhankelijk van de kwaliteit van het aardgas, met L-gas dat ongeveer 80 vol.-% methaan bevat en H-gas dat tot maximaal 97 vol.-% methaan kan bevatten. Methaan heeft een lagere relatieve dichtheid dan lucht, waardoor het lichter is en in een open omgeving omhoog stijgt.
Voorbeelden van brandbare gassen
Voorbeelden van brandbare gassen zijn onder andere methaan, propaan en butaan. Naast methaan zijn ook propaan (C3H8) en butaan (C4H10) als brandbare gassen te beschouwen. Deze gassen zijn doorgaans gasvormig onder normale omstandigheden, zoals atmosferische druk en kamertemperatuur, maar ze kunnen bij kamertemperatuur vloeibaar worden gemaakt met relatief lage druk. In gasvormige toestand blijven ze laag bij de grond vanwege hun hogere relatieve dichtheid in vergelijking met lucht.
Tabel met explosiegrenzen
De LEL-tabel (Lower Explosive Limit) is een essentieel instrument voor het begrijpen van de explosierisico’s die ontstaan door brandbare gassen en dampen in de lucht. U kunt de tabel met de onderste en bovenste explosiegrenzen van de belangrijkste brandbare gassen downloaden door het onderstaande formulier in te vullen:
Koolwaterstoffen en hun brandbare eigenschappen
Alle genoemde gassen, inclusief ethaan (C2H6), dat ook in aardgas voorkomt, behoren tot de koolwaterstoffen. Ze bestaan uit één of meerdere koolstofatomen, elk gekoppeld aan waterstofatomen, wat hun brandbare eigenschappen verklaart.
Brandbare gassen en waterstof: De toekomst van energie
Brandbare gassen, waaronder waterstof (H2), spelen een cruciale rol in de toekomst van energie. Waterstof is een brandbaar gas, maar het komt zelden in zuivere, gasvormige staat in de natuur voor. Meestal is waterstof gebonden aan water en moet het kunstmatig worden geproduceerd, bijvoorbeeld door elektrolyse van water.
Waterstof als schone energiebron
De verbranding van waterstof resulteert in zuivere waterdamp (H2O) zonder enige CO2-uitstoot. Vanwege deze milieuvriendelijke eigenschap wordt waterstof beschouwd als de energiedrager van de toekomst in de strijd tegen klimaatverandering.
Waterstof als brandbare component in aardgas
Op dit moment wordt waterstof al toegevoegd aan aardgas, vaak in hoeveelheden tot 10% volume, om de brandbare gassen te diversifiëren. Er worden ook experimenten uitgevoerd met hogere mengsels, variërend van 20 vol.-% tot 30 vol.-% H2.
Zuivere waterstofnetwerken en waterstoftankstations
Naast deze mengsels worden zuivere waterstofnetwerken (100 vol.-% H2) sporadisch ingezet, meestal als geïsoleerde oplossingen in de buurt van energieopwekkingsinstallaties of grote transportleidingen. Deze zuivere waterstofnetwerken en waterstoftankstations dragen bij aan de diversificatie van brandbare gassen in de energievoorziening en de transportsector.
Brandbare gassen: Explosiegrenzen en ontstekingseigenschappen
Voor brandbare gassen zijn cruciale kenmerken de minimale ontstekingstemperatuur, de minimale ontstekingsenergie en het ontstekingsbereik, dat de grenzen aangeeft waarbinnen ontsteking of explosie kan optreden in een mengsel met lucht of zuurstof.
De explosiedriehoek voor brandbare gassen
De zogenaamde explosiedriehoek komt vaak ter sprake bij brandbare gassen en omvat de drie essentiële elementen: brandstof, zuurstof en een ontstekingsbron. Alleen wanneer deze drie factoren gelijktijdig aanwezig zijn, kan er een explosie plaatsvinden. In de afwezigheid van een van deze elementen is ontsteking of explosie onmogelijk.
Explosiegrenzen: LEL en UEL
De explosiegrenzen worden aangeduid als LEL (Lower Explosive Limit – onderste explosiegrens) en UEL (Upper Explosive Limit – bovenste explosiegrens). Bijvoorbeeld, voor methaan is de LEL 4,4 vol.-%, terwijl de UEL 17 vol.-% is.
Waterstof: groter ontstekingsbereik en lagere ontstekingsenergie
Voor waterstof is het ontstekingsbereik aanzienlijk breder, met een LEL van 4 vol.-% en een UEL van 77 vol.-%. Bovendien is de ontstekingsenergie van waterstof meer dan tien keer lager dan die van methaan, waardoor gasvormig waterstof gevaarlijker is en wordt geclassificeerd als behorende tot de hogere explosiegroep IIC, in tegenstelling tot IIA voor methaan.
Download onze voorbeeld offerte OLLI
Andere brandbare gassen in industriële toepassingen
Naast waterstof en methaan zijn er andere brandbare gassen, zoals aceton, benzeen, ethanol, ethyleen, ethyleenoxide, hexaan, i-propanol, n-nonaan, methylmethacrylaat en vele andere, die voornamelijk in industriële omgevingen voorkomen. Deze gassen vertonen vergelijkbare ontstekingseigenschappen die aandacht vereisen in veiligheidsmaatregelen en risicobeheer.
Veiligheidsmaatregelen bij brandbare gassen: bescherming, opleiding en explosiegevaarmeter
Bij het omgaan met brandbare gassen is een hoog niveau van voorzichtigheid noodzakelijk. Om de veiligheid te waarborgen, maken zowel stationaire als mobiele of draagbare gasdetectors deel uit van persoonlijke beschermingsmaatregelen.
Deskundige training voor veilige werkomgevingen
Conform de Arbowetgeving is goed opgeleid personeel vereist. Dit personeel moet kennis hebben van meetapparatuur, meetmethoden en de specifieke gevaarlijke stoffen die moeten worden gemeten in containers, silo’s en afgesloten ruimten. Dit is cruciaal voor vrijgavemetingen om de veiligheid te waarborgen.
Opleiding voor vrij meting besloten ruimte
Om de juiste veiligheidsprotocollen in de praktijk toe te passen en uw medewerkers te beschermen, bieden wij een gespecialiseerd seminar aan over vrij metingen van besloten ruimtes. Deze training voorziet medewerkers van de benodigde kennis om effectief om te gaan met brandbare gassen en ervoor te zorgen dat werkplekken veilig zijn. Veiligheid staat voorop.